BrŽaga Popstars
Caithfidh mŽ a r‡ gur fuath liom go m—r na grœpa’ ceoil at‡ tagtha chun cinn le dŽana’ at‡ cruthaithe agus faoi stiœir bainisteoir’ go hioml‡n. Is d—cha gur sin mar a d'fhorbair lucht an phopcheoil le blianta anuas ach le f’rinne n’l mŽ tuillteanach cur suas leis an chacamas uathu.
Is deacair na grœpa’ ceoil seo a sheachaint agus gach cosœlacht go bhfuil na me‡in cumars‡ide tacœ leo. B’onn siad le feice‡il, le cloiste‡il, is le lŽamh; ar an teilif’s, ar an raidi—, in iris’ is sna nuacht‡in. DŽantar ‡bhair nuachta d'eachtra’ seaf—ideacha s'acusan gur deacair Žalœ —n r‡imŽis ar fad uathu. Maise, t‡ an peaca marfach cŽanna seo dŽanta ag RnaG fŽin.
B’m fŽin t—gtha san fhuil nuair a chluinim tr‡cht ar ainmneacha na ngrœpa’ seo fiœ. B'fhŽidir gur ch—ir dom cuid de na hainmneacha seo a lua go bhfeicfinn an bhfuil an tionchar cŽanna acu ar lŽitheoir’ 'An Phoblacht': Boyzone, Backstreet Boys, B-witched, Bellefire, 5ive, Westlife agus an grœpa nua-cruthaithe 'six'. Anois, cad Ž mar a mhotha’onn sibh?
CŽ go dtiocfadh ‡bhar d’osp—ireachta a bheith ag daoine f‡ na buanna ceoil at‡ ag a leithŽid de na grœpa’ thuasluaite, is beag ionspior‡id at‡ taobh thiar d—ibh. Roghna’tear baill na ngrœpa’ de rŽir '‡illeachta' is 'pearsantachta' ag daoine gr‡nna nach bhfuil pearsantacht ar bith acu. Ansin, cuirtear an ghrœpa nua tr’ phroisŽas an mhonarch‡in. Crutha’tear ’omh‡nna nua do na baill, tugtar cŽachtanna 'amhr‡na’ochta' agus 'damhsa' d—ibh agus leis an bholscaireacht ar fad ag tacœ leo dŽantar rŽalta d—ibh.
Ag deireadh an lae, caithfear a admh‡il nach dtagann smaointe crutha’ochta n‡ samhla’ocht ar bith — bhaill na ngrœpa’ seo. Feictear nach dtugtar deis d—ibh fŽin amhr‡in a chumadh ach ins’tear d—ibh cad Ž go d’reach ar cheart d—ibh a r‡, a chaitheamh is a dhŽanamh i dt—lamh. N’ amh‡in nach bhfuil m—r‡n de shamhla’ocht a lŽiriœ ag na grœpa’ seo ach dŽanann siad aithris ar amhr‡in dhaoine eile. De ghn‡th, n’ Žir’onn leo ach drochch—ip Kar-i-oke a dhŽanamh agus amhr‡n maith a scrios.
Motha’m go bhfuil mŽ faoi ionsa’ cultœrtha agus an call‡n den phopcheol seo ag cur isteach orm de sh’or. T‡ mŽ den bharœil, ‡fach, nach bhfuil mŽ i m'aonar. Ar nd—igh, t‡ a fhios agam go bhforba’onn a leithŽid de r‡imŽis mar chuid den ch—ras chaipitleach. N’l siad ag iarraidh a bheith rŽabhl—ideach, ach ag tacœ go hioml‡n leis an stadas quo mar at‡. T‡ gach uile rud faoi stiœir bainisteoir’ agus dŽanta ar mhaithe le brabœs, airgead agus clœ a bhaint amach. Tuigtear nach bhfuil bunœs ar bith lena gcuid amhr‡in, nach bhfuil siad ag iarraidh rud dearfach a dhŽanamh ar son an chine daonna, nach bhfuil f’or-mhothœch‡in taobh thiar den cheol uathu. N’l ins sa mhŽid at‡ curtha os ‡r gcomhair ach cur i gcŽill amaideach agus teachtaireachta’ gan br’. Cinnte, n’ hionann an popcheol seo agus ceol de chaighde‡n ar bith.
Is Ž an rud a chuireann isteach orm n’os m— n‡ rud ar bith eile n‡ go n-Žir’onn leis an seaf—id ar fad lucht leanœna a mhealladh.
AN DRAOI RUA
Seanfhocal na Seachtaine
'N’ hŽ an tŽ is m— a osclann a bhŽal a osclann a spar‡n.'
Tuigtear go n-osclann na popstars seo a mbŽal ar mhaithe l'airgead a mhealladh as spar‡n an phobail.
I mblianta dorcha na 40’
Seamr—g agus Swastika
TG4
24 Ean‡ir 2002, 10pm
Sa scann‡n seo tugtar cur s’os ar an trŽimhse consp—ideach sin ina raibh teagmh‡il idir an IRA agus na Gearm‡naigh le linn an Dara Chogadh Domhanda.
Tosa’onn an scann‡n le r‡itis’ brŽagacha go raibh cosœlachta’ idir f’s Hitler agus f’s De Valera agus an IRA. Deir an stara’ frith-poblacht‡nach John A. Murphy go raibh poblacht‡naigh cosœil leis na Nazaithe agus gur cuma leo faoin daonl‡thas. Is olc an intreoir Ž sin do stair Ghluaiseacht na Poblachta sna 30’ agus sna 40’. N’ tugtar cœlra ceart in aon chor don scŽal agus n’ luaitear r—l na LŽinte Gorma, f’or-faisistigh na hƒireann, ag an am, agus conas ar œs‡id Dev an IRA chun cur ina gcoinne.
N’l m’niœ ar bith ar na scoilteanna taobh istigh den IRA ag deireadh na 30’ agus n’ aithn’tear nach raibh taca’ocht an IRA uile ag Se‡n Russell mar Cheann-F—irne. Bh’ al‡n poblacht‡naigh, a leithŽid Tom Barry agus Moss Twomey san ‡ireamh, n‡r aontaigh lena fheachtas buam‡la. CŽ gur tŽama m—r an chl‡ir Ž an 'comhoibriœ' idir an IRA agus na Naizithe is lŽir —n bhfianaise sa chl‡r fhŽin gur ceangal lag a bh’ ann, nach raibh idŽola’ocht ar bith ag baint leis agus go raibh an d‡ thaobh ag iarraidh a leas fhŽin a chur chun cinn. Ach is ceart do phoblacht‡naigh an lae inniœ a r‡, mar a dœirt cuid acu ag an am, gur olc an obair Ž bheith i dteagmh‡il leo —n tœs.
Th‡inig spiad—ir’ Gearm‡nacha go hƒirinn ach ba lŽir —n bpraiseach a rinne siad uile den obair nach raibh a rialtas dair’re faoin t’r seo, cŽ gur drŽachtadh roinnt pleananna agus go ndearna siad iarracht Se‡n Russell agus Prionsias î Riain a chur i dt’r — B‡d-U. Sa chl‡r seo deir Fearghal McGarry — Chol‡iste na Tr’on—ide gur "collaborator" leis na Naizithe a bh’ i Prionsias î Riain mar gur imigh sŽ ar ais go dt’ an Gearm‡in sa bh‡d sin tar Žis b‡s Russell. Ach cŽn rogha a bh’ aige? Is lŽir — leabhar Se‡n Cronin 'Frank Ryan - the Search for the Republic' go raibh sŽ ina leath-phr’osœnach ag na Gearm‡naigh. I nd‡ir’re n’ raibh sŽ saor riamh tar Žis gur gabhadh Ž ag Arm Franco agus gur tugadh do na Gearm‡naigh Ž i 1940.
Bhuail mŽ le deirfiœr Phrionsis, Eil’s N’ Riain, go luath sular fuair s’ b‡s roinnt blianta — shin. Bh’ sise cinnte de nach raibh a dearth‡ir b‡iœil don na Naizithe agus ba uaf‡s lŽi an mŽid a bhi r‡ite faoi. Is m—r an trua go bhfuil an rud chŽanna le chloiste‡il sa chl‡r seo.
LE MêCHEçL MacDONNCHA