Republican News · Thursday 17 January 2002

[An Phoblacht]

Bean S’

N’l amhras ar bith ann ach t‡ tionchar mh—r ag an bhean s’ ar mheon na hƒireann go f—ill. Is beag duine sa t’r n‡r chuala tr‡cht uirthi agus is ioma’ scŽalta scanrœla at‡ ann f‡ dtaodh di. N’ amh‡in go gcloistear tuairisc’ ina taobh faoin tuath ach sna bailte m—ra is sna cathracha leis. Cuimhn’tear, ‡fach, nach bhfuil an locht uirthi fŽin go bhfuil duine ar t’ b‡s a fh‡il. N’l inti ach an teachtaireachta’.

Creidtear go gcloiseann duine an spiorad seo ag caoineadh nuair at‡ b‡s i nd‡n do ghaol n— do chara Žigin. N’ amh‡in go mb’onn an spiorad le cloiste‡il ag gol sa chomharsanacht ach uaireanta cluintear an scread uaithi i mbaile dœchais an teaghlaigh cŽ go bhfuil an duine ar t’ b‡s a fh‡il i dt’r i bhfad thar s‡ile.

N’ bh’onn tairngreacht uaithi ar f‡il do ghach duine in ƒirinn. CŽ go bhfuil muid uilig br—dœil as an t’r ilchultœrtha at‡ againn anseo, n’ bhacann an bhean s’ an b‡s a thuar ach do na teaghlaigh Gaelacha. Cinnte, n’ chuireann an bhean s’ isteach ar shliocht Lochlannach, Normannach, Albanach, Sasanach n‡ eile. Deirtear go minic nach gcloistear an bhean s’ ach muintir le 'Mac' n— 'î' ina sloinnte -is Ž sin na teaghlaigh gaelacha. Ach i nd‡ir’re, is beag an bunt‡iste nuacht an bh‡is a chloiste‡il — spiorad.

I gcœrsa’ litr’ochta, chreid na fil’ gur th‡inig an bhean s’ chucu l'iad a spreagadh lena gceird. îs rud Ž gur chothaigh s’ ‡bhair liteartha sa lucht lŽannta, chuidigh s’ go m—r le cur chun chinn na teaghlaigh Gaelacha leis - bhuel sin a chreid na fil’ fad—. Ar nd—igh, th‡inig s’ ar ais ag caoineadh nuair a fuair an taoiseach r’oga b‡s. Uaireanta, th‡inig s’ l'inse don taoiseach fŽin go bhfaighfeadh sŽ b‡s go luath. Leoga, tagann an tuar faoin tairngreacht i gc—na’.

Tugtar an t-ainm 'Badhbh' n— 'Badhbh Chaointe' in ‡iteacha Žagsœla i gCœige Laighin. Bandia cogaidh a bh’ inti a ghlac cruth prŽach‡in go rialta agus bh’odh s’ le cloiste‡il ag bŽice‡il lŽi ar ph‡irc na fola. B'fhŽidir gur ch—ir a r‡ fosta go raibh an t-ainm Badhbh in œs‡id ag na fil’ fad— mar ainm chleite d'ƒire. Mo bhr—n, ach nach minic a raibh cœis caointe in ƒirinn fŽin.

CŽ gur ioma’ scŽal at‡ ann ar fud na hƒireann ag tr‡cht ar an d—igh ar chualathas an bean s’, is beag tuairisc at‡ ann ag cur s’os ar an chuma at‡ uirthi fŽin. Is f’or annamh a mb’onn s’ le feice‡il. Caithfidh a r‡ go bhfuil corrdhuine ann a fuair splŽachadh uirthi. De ghn‡th cuirtear s’os uirthi mar sheanbhean sp’onta ach t‡ tuairisc’ eile ann a dœirt gur bean —g gal‡nta a bh’ inti. Deirtear riamh go raibh ƒire fŽin i gc—na’ —g agus cœrsa’ na t’re ag gabh‡il go maith ach ba mhinice a raibh cœrsa’ go holc agus ’ mar seanbhean. Is ‡it an rud Ž ach, i mbeagnach gach tuairisc ina raibh bean s’ le feice‡il, b’onn s’ ag c’oradh a cuid gruaige fada agus ’ ag gol - n’or thuigim go f—ill cad chuige a bhfuil c’or gruaige de dh’th uirthi?

Tharla gur th‡inig fear ‡irithe seo ar ch’or ghruaige agus Ž amuigh ag siœl maidin amh‡in. An rud a bh’ ann ach bh’ sŽ i ndiaidh bean s’ a chloiste‡il an o’che roimhe. Ghlac an boc ‡irithe seo an c’or gruaige abhaile leis. Ar nd—igh, th‡inig an bhean s’ ar ais go teach mo dhuine an o’che ina dhiaidh agus thosaigh s’ ag scread‡il d’reach taobh amuigh den fhuinneog. Rug sŽ greim ar na tlœnna agus sh’n sŽ an ch’or gruaige amach chuici agus d'imigh s’ lŽi. Bh’ an oiread sin eagla air nach ndeachaigh sŽ amach leis n tlœnna a th—g‡il go maidin - bh’ na tlœnna do-aitheanta agus iad scriosta is lœbtha as a chŽile. Ba mhaith an rud Ž n‡r sh’n sŽ a c’or gruaige amach lena l‡mh.

AN DRAOI RUA

Seanfhocal na Seachtaine

'Dearth‡ir an bh‡is - an codladh.'

Is beag rud maith a dtig linn a r‡ f‡n bh‡s ach go gu’mid codladh s‡mh ar ‡r muintir.

Contents Page for this Issue
Reply to: Republican News