Stair na hƒireann sna scoileanna
Ag deireadh na seachtaine, bh’ comhr‡ suimiœil agam le cara de mo chuid at‡ ag mœineadh staire i me‡nscoil. Bh’ caighde‡n na dtŽacsleabhair ‡ phlŽ agus caithfidh a r‡ nach raibh ceachtar againn ioml‡n s‡sta f‡n mhŽid at‡ curtha ar f‡il.
Cuimhn’tear go raibh sŽ mar phr’omhchusp—ir ag an Phiarsach a chuid dalta’ a chur ar a gcumas eolas a chuartœ, ceisteanna a chur, a smaoint’ is a samhla’ocht fŽin a fhorbairt taobh istigh den ch—ras oideachais. Is cosœil go bhfuil an Teastas S—isearach bre‡ s‡sta an t-eolas a chur ar f‡il agus fanacht ar athr‡ — na mic lŽinn sna scrœdaithe.
I ndiaidh a bheith ag breathnœ ar cuid de na leabhair staire, n’l amhras ar bith orm ach go bhfuil teipthe ag an ch—ras oideachais daoine —ga a chothœ le tuairim’ criticiœil agus samhla’ocht crutha’ochta a fhorbairt. Cuirtear s’os go lom ar bhunfh’ric’ agus n’ dhŽantar arg—int n‡ plŽ ar taobhanna Žagsœla d'eachtra’ staire a lŽiriœ. N’ thugtar m—r‡n rŽamheolais n‡ cœlra ar thrŽimhse ach tugtar cur s’os simpl’ d’reach ar an am. Le f’rinne, cuirtear dearcadh chomh simpl’ sin os comhair na ndalta’ sna leabhair staire seo nach gcotha’tear iad le 'cad chuige?' a r‡ in am ar bith.
N’ chreidim gur g‡ do leabhartha’ staire a bheith chomh simpl’ sin go ndŽantar neamhaird ar scileanna fiosraithe na bp‡iste scoile. îs rud Ž go bhfuil cur s’os lom tugtha sna leabhair seo, is lŽir go dtaca’onn siad le barœlacha an stadas quo. Ba cheart go mbeadh sŽ mar phr’omhaidhm i gc—na’ na dalta’ a spreagadh le lŽargas n’os ioml‡ine a fh‡il ar thrŽimhse.
Motha’m nach dtugtar m—r‡n ama sna leabhair staire cœrsa’ eacnama’ochta agus s—isialta a lŽiriœ i gcomhthŽacs na heachtra’ a thiteann amach. Mar aon leis sin, is cosœil go bhfuil claonadh iontu an choimhlint idir aicm’ a sheachaint. Is beag tuiscint a lŽiritear dœinn i dtaobh dearcaidh Žagsœla — thaobh chœrsa’ t’reola’ochta mar at‡ idir mhuintir na mbailte m—ra agus daoine amuigh faoin tuath.
B'fhŽidir gur ch—ir dom cuid na point’ thuasluaite a lŽiriœ agus roinnt sampla’ a thabhairt. N’l aon amhras ach go gcuirtear gluaiseacht na bpoblacht‡naithe go f’or-simpl’ os ‡r gcomhair. Cuirtear na f’ric’ is bunœsa’ os comhair na lŽitheoir’ go gcotha’tear cœngaigeantacht i measc dalta’ scoile. De rŽir na leabhartha’ staire seo, bh’ na hƒireannaigh Aontaithe, na F’n’n’ agus Poblacht‡naithe 1916 uilig ag iarraidh scaradh a dhŽanamh le rialtas Shasana. Ach, n’l tr‡cht ar na cœiseanna. N’ thugtar cur s’os ar leatrom an ch—rais ghallda a choinnigh na Gaeil faoi dhiansmacht ar feadh na cianta. Lena leithŽid a lŽamh, sh’lfe‡ gur bhuail an smaoineamh na rŽabhl—id’ de rŽir a chŽile agus iad den bharœil gur deas an rud Ž rialtas gan Sasanaigh a bheith in ƒirinn agus gur sin an mŽid.
N’ thŽitear r—-dhomhain isteach i dtrŽimhse Dh—nall U’ Chonaill ach oiread n‡ ina ghluaiseacht nach raibh ach cusp—ir’ mhe‡n-aicme amh‡in aige. N’ luaitear go raibh sŽ i gconne na Gaeilge agus Ž ag moladh d'ƒireannaigh a linne gurbh fhearr d—ibh BŽarla a fhoghlaim ar mhaithe l'airgead a dhŽanamh i gcœrsa’ gn—.
Creidim gurb Ž an slat tomhais is simpl’ maidir le cothromacht leabhar staire a mheas n‡ an lŽargas a bh’onn le f‡il ar an Ghorta Mh—r. Le f’rinne, cuirtear an locht ar an phr‡ta bhocht go f—ill. Leoga, t‡ sŽ intuigthe go raibh neart bia sa t’r ar fad ach go raibh brœ eacnama’ochta millteanach ann — na tiarna’ talœin agus — rialtas Shasana.
'God sent the potato blight, the English sent the famine.' Se‡n MistŽil
Ar nd—igh, nuair a thagann sŽ chuig an phointe a bhfuil na sŽ chontae le plŽ, cuirtear s’os ar an scŽal mar m’thuiscint Žigin idir Chaitlicigh agus Protastœnaigh. Faraor, is beag iarracht at‡ dŽanta iniœchadh n’os ioml‡ine a thabhairt n‡ sin.
N’l thuasluaite ach cuid de na deacrachta’ a fheicimse i dtaobh na tŽacsleabhair staire at‡ in œs‡id i scoileanna ar fud na t’re. Leis an chœlra seo tugtha do dhalta’ scoile, n’ m—r an t-ionadh go bhf‡gann an chuid is m— acu aineolach ar cœrsa’ staire ina dt’r fŽin.
Tuigim, ‡fach, gur fŽidir le mœinteoir Žifeachtach œs‡id foirfe a bhaint astu agus ‡bhair d’osp—ireachta, tionscadail n‡ taighde a bhunadh ar na bunsmaointe at‡ nochtaithe sna leabhair cŽanna. Ar an drochuair, t‡ claonadh ag a l‡n mœinteoir’ na tŽacsleabhair a leanstan focal ar fhocal agus ansin bogadh ar aghaidh chuig an chŽad chaibidil eile.
AN DRAOI RUA
Seanfhocal na Seachtaine
'N’ heolach go lŽitear stair'
Is cinnte go mbeidh i bhfad n’os m— n‡ na tŽacsleabhair staire de dh’th ag duine le bheith eolach ar chœrsa’.
![[An Phoblacht]](http://republican-news.org/graphics/title_gifs/aprn.gif)